Czarnecki kontra BFG i KNF, czyli przyjęto, że lepiej późno niż później

W dniu 12 stycznia 2023 roku odbyło się zorganizowane przez KP Koalicję Obywatelska wysłuchanie w Sejmie RP dotyczące przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank (GNB). W wysłuchaniu padły tezy sugerujące na to, że przymusowa restrukturyzacja była rezultatem działań instytucji państwa, w tym przede wszystkim Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) oraz Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) i odbyła się z pokrzywdzeniem inwestorów. BFG oraz KNF zareagowały Oświadczeniem wskazującym, że straty poniesione przez akcjonariuszy i obligatariuszy wynikają z trudnej sytuacji finansowej GNB oraz z działań Leszka Czarneckiego. Te natomiast były wynikiem agresywnego modelu biznesowego realizowanego przez niego przez wiele lat bez wsparcia kapitałowego dla GNB pomimo złożonych obietnic.

Faktem jest, że KNF od dłuższego czasu prowadziła intensywne działania nadzorcze mające na celu poprawę sytuacji finansowej GNB, a w szczególności podwyższenia jego kapitałów i podniesienia jego wskaźników wypłacalności. Natomiast rodzą się pytanie o sprawność, terminowość i skuteczność działań KNF, któremu doprowadzenie do przymusowej restrukturyzacji GNB zajęło całkiem sporo czasu. 

KNF oraz BFG podnoszą, że sytuacja ekonomiczno-finansowa GNB była powszechnie znana a informacje o ryzykach ujawniane o dostępne dla inwestorów. Niemniej, symptomy nadciągających poważnych problemów GNB były widoczne dobre kilka lat temu a któż inny jeśli nie skrzętny i przewidujący Nadzór powinien był to zidentyfikować i podjąć zdecydowane działania? Czy KNF patrzyła na Imperium Leszka Czarneckiego i jego regulowane podmioty w sposób właściwy? Czy Leszek Czarnecki utrzymywał adekwatne kapitały własne na swoje Imperium – w skład którego wchodziły liczne podmioty regulowane potrzebujące sporego zastrzyku kapitału – tj. dwa banki, dwa Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI), dwie duże firmy leasingowe i Dom Maklerski? 

Prześledźmy fakty: 

Początek kłopotów z kapitałami GNB datuje się na październik 2015 roku. GNB otrzymuje od KNF zalecenie utrzymywania przez GNB funduszy własnych na pokrycie dodatkowego wymogu kapitałowego dla walutowych kredytów hipotecznych. Wymóg kapitałowy rośnie o około 2,0% a GNB ma ten stać osiągnąć na 30 czerwca 2016 roku.  

26 listopada 2015 roku GNB otrzymuje informację o wpłacie na BFG po upadku Spółdzielczego Banku Rzemiosła i Rolnictwa w Wołominie. Kwota kapitału - 117 mln złotych.

12 stycznia 2016 roku GNB otrzymuje informację o wysokości i terminie wpłaty składki na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców. Kwota kapitału - 135 mln zł. 

Suma zewnętrznych dodatkowych opłat (i kapitału) od początku 2015 roku wynosi już 302 mln zł, w tym 117 mln na SKOK Wołomin, 134 mln na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców i 50 mln z tytułu podwyższonej składki na BFG. 

Marzec 2016 roku GNB występuje do KNF o akceptację „Planu trwałej poprawy rentowności”. W tym samym miesiącu GNB otrzymuje od KNF informację w zakresie skonsolidowanego wymogu kapitałowego. 

Sierpień 2016 roku Komitet Stabilności Finansowej uznaje GNB za instytucję o znaczeniu systemowym. W rezultacie wymóg kapitałowy wzrośnie o kolejne 0,25%. 

Aby uniknąć konieczności podwyższenia kapitału GNB w latach 2015-2017 Leszek Czarnecki starał się usunąć kapitałochłonne aktywa z bilansu GNB poprzez „przeparkowanie” ich do innego miejsca swojego Imperium oraz poprzez stosowanie instrumentów inżynierii finansowej. Przykłady:  

1)   Styczeń 2015 - GNB sprzedaje 49,28% proc. akcji Getin Leasing do Getin Holdingu.

2) Listopad 2015 – sekurytyzacja wierzytelności leasingowych, 2 mld złotych.

3)   Luty 2016 – GNB sprzedaje pozostałe 50,72% akcji Getin Leasing do podmiotu Czarneckiego w Holandii - LC Corp BV.

4) Grudzień 2016 – GNB sprzedaje 10,93% akcji Biura Informacji Kredytowej do Idea Bank.

5) Lipiec 2017 – GNB przeprowadza transakcję sekurytyzacji kredytów samochodowych do spółki GNB Auto Plan 2017, kwota to 700 mln złotych.

6) Wrzesień 2017. - utrata przez GNB kontroli nad Noble Funds TFI.

7) Rok 2018 – próba połączenia GNB z Idea Bank. 

Powyższe transakcje to najbardziej istotne z tych, o których powszechnie wiadomo z domeny publicznej. Niestety nie były niczym innym niż przerzucaniem kapitałochłonnych aktywów - akcji pomiędzy różnymi miejscami Imperium Leszka Czarneckiego oraz stosowaniem skomplikowanej inżynierii finansowej i tajników rachunkowości bez realnego znaczącego dopływu gotówki. „Klasyczna” transakcja w wykonaniu Leszka Czarneckiego polegała na kupowaniu od GNB aktywów przez Idea Bank, LC Corp BV, Getin Holding lub Leszka Czarneckiego osobiście, często z odroczonym terminem płatności.

Już wówczas w latach 2016-2017 KNF powinna sobie zadać pytanie - ile w praktyce Leszek Czarnecka potrzebuje kapitału na wszystkie swoje Biznesy z pozycji scalającego wszystko LC Corp BV, w ujęciu skonsolidowanym i sprawdzić czy posiada na to stosowne środki. 

Gdyby wówczas KNF doszła do właściwego wniosku, że potrzeba jednak więcej kapitału Akcjonariuszy i zażądała, aby Leszek Czarnecki wzmocnił GNB kapitałowo zamiast emitować obligacje, to dziś skala strat osób fizycznych z tytułu umorzonych obligacji podporządkowanych byłaby dużo mniejsza. 

Tymczasem, zatwierdzając Prospekt, KNF pozwoliła GNB wyemitować obligacje podporządkowane dla osób fizycznych, do kwoty 750 mln złotych, pozwalając przerzucić przez Czarneckiego ryzyko jego banku na nieprofesjonalnych inwestorów indywidualnych. 

Trudno to uznać za efektywny Nadzór nać rynkiem kapitałowym i ochronę słabszych uczestników rynku jakimi są osoby fizyczne.

W latach 2017-2018 zaczęła się pogarszać jakość portfela kredytów hipotecznych denominowanych w walutach obcych i GNB zaczął stopniowo zwiększać swoje rezerwy na ten cel. Wyższe rezerwy oraz wyższe wymogi kapitałowe spowodowały, że brakujący kapitał wyniósł 1,3 mld zł na dzień 31 grudnia 2017r. Już wówczas GNB przestał spełniać minima kapitałowe określone przez KNF o czym informował w kwietniu 2018 roku Stan ten pogłębiał się w kolejnych latach. 

Lata 2019-2022 to jedno wielkie „pasmo nieszczęść” GNB – ujemnych wyników finansowych, rezerw na kredyty hipoteczne denominowanie w walutach obcych, na wakacje kredytowe, obniżenia ratingu, próby odwołania Leszka Czarneckiego z funkcji Przewodniczącego Rady Nadzorczej GNB, obecności Kuratora, itd. Dodatkowo wzmocnione fiaskiem w poszukiwaniu inwestora i wyższymi kosztami finansowania po Aferze GetBack oraz aferze KNF. Połączone z odebraniem Czarneckiemu Idea Banku w grudniu 2020 roku. 

Połączone ze zdecydowanym oczekiwaniem KNF, aby Leszek Czarnecki wreszcie wpłacił realne środki do Getin Noble Banku zamiast stosowania dotychczasowych sztuczek księgowych. I w atmosferze sprzeciwu ze strony innych banków komercyjnych, który adekwatne kapitały konsekwentnie utrzymywały.  

Odmowa wydania Opinii z badania przez Biegłego Rewidenta w kwietniu 2022 roku była przedsmakiem nadchodzącego Armagedonu. We wrześniu 2022 roku KNF położyła temu kres. Pozostaje pytanie, dlaczego w kontekście rozpaczliwych działań Leszka Czerneckiego z lat 2015-2018 KNF tak długo zwlekała z zabraniem Czarneckiemu drugiego banku? Przecież sama uznała, że Czarnecki nie daje rękojmi należytego wykonywania powierzonych mu obowiązków oraz uczciwości, rzetelności i niezależności osądu w zakresie pełnionej funkcji?